Ο εθελοντής, μυθιστόρημα (Κίχλη, 2008). Αναφέρεται στην ιστορική περίοδο 1912-1940.

Ἡ πλοκὴ τοῦ μυθιστορήματος Ὁ ἐθελοντὴς ἐκτυλίσσεται τὴν ταραχώδη περίοδο 1912-1940. Ὁ ἥρωάς του —ἕνας 17χρονος νέος, ὁ Βασίλης Σηφάκης— φεύγει γιὰ πρώτη φορὰ ἀπὸ τὴν Κρήτη, ὅταν κατατάσσεται σ’ ἕνα ἀπὸ τὰ ἐθελοντικὰ σώματα ποὺ δροῦν στὴ δυτικὴ Μακεδονία καὶ στὴν Ἤπειρο. Στὴ συνέχεια ὁ ἥρωας συμμετέχει ἀνελλιπῶς στοὺς ἀγῶνες καὶ στὶς πολιτικὲς περιπέτειες τοῦ ἔθνους εἴτε ὡς ἐθελοντὴς εἴτε, ἀργότερα, ὡς μόνιμος ἀξιωματικός.

Παράλληλα, χάρη στὶς ἐμπειρίες ποὺ ἀποκομίζει ἀπὸ τὴ ζωή του στὰ ἀστικὰ κέντρα τοῦ ἑλληνισμοῦ (Ἀθήνα, Θεσσαλονίκη, Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη), διαμορφώνεται σταδιακὰ ἡ ἐθνική, ἡ πολιτικὴ καὶ κοινωνική του συνείδηση. Ἀπὸ παθητικὸς δέκτης, προορισμένος νὰ ζεῖ στὸ περιθώριο τῆς Ἱστορίας, μεταβάλλεται σὲ ἐνεργὸ πολίτη, ἡ ἀπόλυτη προσήλωσή του ὅμως στὴ βενιζελικὴ παράταξη θὰ ἔχει δραματικὲς συνέπειες στὴ ζωή του. Κι ὅλα αὐτὰ μὲ φόντο μιὰ χώρα ποὺ βρίσκεται σὲ συνεχῆ ἀναταραχή, ποὺ παραπαίει ἀνάμεσα στὴν ὑλοποίηση τῶν ἐθνικῶν της ὁραμάτων, στὸ Διχασμὸ καὶ στὴ Μικρασιατικὴ Καταστροφή. Ὁ Βασίλης Σηφάκης ὡστόσο δὲν εἶναι μονόπλευρος χαρακτήρας. Παρασυρμένος στὴ δίνη τοῦ πολέμου, θὰ δοκιμάσει, ἐπίσης, μοναδικὲς ἐρωτικὲς ἐμπειρίες, ποὺ θὰ τὸ σφραγίσουν ἀνεξίτηλα.

«Μυθιστόρημα διαμόρφωσης», πολεμικὸ καί, πρωτίστως, ἱστορικὸ-πολιτικὸ μυθιστόρημα, Ὁ ἐθελοντὴς μᾶς μεταφέρει σ’ ἕνα παρελθὸν ποὺ προβάλλει ὁλοζώντανο μπροστά μας, ἀλλὰ ταυτόχρονα περιγράφεται μὲ ἀπολύτως κριτικὸ τρόπο. Ἀκριβῶς γι’ αὐτὸ ἀποτελεῖ ἕνα καίριο σχόλιο γιὰ τὸ δικό μας ἀντιφατικὸ παρόν. Τὸ κείμενο τοῦ Γιώργη Μανουσάκη ἀποπνέει συγχρόνως ἕνα ξεχωριστὸ ἦθος, ποὺ ὀφείλεται σὲ συνειδητὲς ἐπιλογές: στὴ λιτὴ καὶ ἄκρως δραστικὴ γλώσσα, στὴ στέρεη ἀφηγηματικὴ τεχνική, στὴν ἀπόσυρση, τέλος, τοῦ συγγραφέα καὶ στὴν ἐπακόλουθη προβολὴ στὸ προσκήνιο τῶν χαρακτήρων, ποὺ μακριὰ ἀπὸ ψυχολογικὲς ἀναλύσεις, σκιαγραφοῦνται κυρίως μέσα ἀπὸ τὰ λόγια καὶ τὰ ἔργα τους.

Όταν το πέλμα μας εταίριαζε με το χώμα, χρονικό,(Φιλολογικός Σύλλογος «Ο Χρυσόστομος», Χανιά, 2000).Αναφέρεται στα παιδικά του χρόνια κατά τον πόλεμο και την κατοχή.

Τὸ βιβλίο ἀρχίζει μὲ τὴν ἔξωση ἑνὸς παιδιοῦ ἀπὸ τὸν κόσμο τοῦ μύθου καὶ τῆς φαντασίας, ὅπου ζοῦσε ὣς τότε. Στὸ διάστημα 1940-1945 τὸ παιδὶ θὰ βρεθεῖ στὸ κέντρο ἑνὸς στροβίλου, ὅπου κυριαρχοῦν ὁ φόβος κι ἡ στέρηση, ἡ ἀνασφάλεια καὶ ἡ ἀβεβαιότητα γιὰ τὸ αὔριο, ἡ φρίκη κι ἡ ἀπειλὴ τοῦ θανάτου.

Ταυτόχρονα ὅμως θὰ δεθεῖ μὲ τὸ χωριὸ τῆς Κρήτης ὅπου τὸ ’φερε ὁ πόλεμος. Θὰ γνωρίσει τὴ γῆ καὶ τοὺς ἀνθρώπους της, θὰ ζυμωθεῖ μὲ τὴν ἁπλὴ μὰ στέρεα σκέψη τους, μὲ τὸν τρόπο ποὺ χαίρονται καὶ πονοῦν. Θὰ ξεδιψάσει ἀπὸ τὴν παρθενικὴ πηγὴ τοῦ λόγου τους, θὰ μπολιαστεῖ μὲ τὶς διηγήσεις καὶ τὰ «χωρατά» τους, θὰ συγκινηθεῖ μὲ τὰ τραγούδια καὶ τὰ μοιρολόγια τους. Θὰ μάθει νὰ ὑπερασπίζεται ὅ,τι τοῦ ἀνήκει καὶ ν’ ἀντιστέκεται στ’ ἄδικο. Θὰ ἐξοικειωθεῖ μὲ τὰ σκαμπανεβάσματα τῆς ζωῆς, μὲ τὴν ἐναλλαγὴ τοῦ ἀστείου μὲ τὸ τραγικό.

Στὸ τέλος τοῦ βιβλίου ὁ δωδεκάχρονος ἥρωας ἀφηγητὴς θὰ κάμει τὴν εἴσοδό του σ’ ἕνα νέο κόσμο μύθων καὶ φαντασίας. Μὲ τὴν πρόωρη ὡριμότητα, ποὺ συγκόμισε στὰ χρόνια τοῦ πολέμου καὶ τῆς κατοχῆς, θὰ μπορέσει νὰ νιώσει τὴν ἄλλη πραγματικότητα —τὴν πραγματικότητα τῆς τέχνης— λαμπρὴ ἀντανάκλαση  τῆς ὠμῆς πραγματικότητας ποὺ ἔχει ζήσει.

Ένα κρανίο καρφωμένο στο κιγκλίδωμα, (Οι Εκδόσεις των Φίλων, 1999)

Οδοιπορικό των Σφακιών, ταξιδιωτικό,(Κέδρος, 1980 και 2η έκδοση με προσθήκη φωτογραφιών Μίτος 2002), Κρατικό Βραβείο Ταξιδιωτικών Εντυπώσεων

 Ὁ συγγραφέας ἐπέρασε τὸ φαράγγι τῆς Σαμαριᾶς τὸ καλοκαίρι τοῦ 1968 καὶ περιηγήθηκε τὰ Σφακιὰ τὸ ἑπόμενο καλοκαίρι. Ἐπρόκειτο γιὰ μιὰ πραγματικὴ ὁδοιπορία ἀφοῦ τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς διαδρομῆς ἔγινε μὲ τὰ πόδια.

Τὸ Ὁδοιπορικὸ τῶν Σφακιῶν δὲν εἶναι μιὰ ἁπλὴ καταγραφὴ ταξιδιωτικῶν ἐντυπώσεων. Ὁ συγγραφέας ἦρθε σὲ στενὴ ἐπαφὴ μὲ τὴ φύση, συνδιαλέχθηκε μὲ τοὺς ἀνθρώπους, ἐβίωσε τὴν ἱστορία στοὺς τόπους ὅπου διαδραματίστηκαν τὰ γεγονότα, ἀναζήτησε μὲ συγκίνηση τὸ ἰδιαίτερο ἦθος μιᾶς κρητικῆς ἐπαρχίας. Ἡ ἐποχὴ τῆς ἐπίσκεψής του στὰ Σφακιὰ ἦταν μιὰ ἐποχὴ μεταβατική.

Ὁ τρόπος ζωῆς κι ἡ νοοτροπία τῶν κατοίκων (ὅσων εἴχανε μείνει στὰ χώματά τους) κρατοῦσαν ἀκόμη πολλὰ ἀπὸ τὰ παλιὰ στοιχεῖα, ὡστόσο τὰ καινούργια μηνύματα ἦταν εὐδιάκριτα. Ἔτσι τὸ βιβλίο παίρνει τὸ χαρακτήρα ἑνὸς ντοκουμέντου ποὺ ἀποτυπώνει ὄχι μόνο τὴν εἰκόνα ἑνὸς τόπου, ἀλλὰ καὶ μιᾶς ἐποχῆς ποὺ ἔχει περάσει ἀνεπίστροφα.